De coronacrisis, de op handen zijnde klimaatramp en de toeslagenaffaire. Ja, een grote politieke koerswijziging leek onvermijdelijk. Al weken bekeek ik de wereld door een roze, of eigenlijk groene, bril. Dat we linksaf zouden slaan was zeker; de vraag was alleen hoe scherp de bocht zou zijn. Des te groter was de deceptie na de eerste exitpolls. Had ik iets gemist? Nederland koos voor de vierde keer op rij Mark Rutte. Gedesillusioneerd stap ik in bed. “Ach, ieder volk krijgt de leider die het verdient. Slaap lekker“, probeert mijn vriendin nog. “De leider die het verdient? Rutte, de (crisis)manager. Wat zegt dat over ons?“, denk ik en val in een onrustige slaap.
Een vriendin van mijn vriendin is in de race voor een functie als ‘zorgmanager’. Op dit moment is ze verpleegster, maar ze wil een stapje hogerop. En dus heeft ze gesolliciteerd. “Wat ga je dan precies doen straks?“, vraag ik. Het antwoord blijft oppervlakkig en vaag: “Medewerkers, de planning, processen en zo“. Die vaagheid is kenmerkend voor het metier. In mijn jonge jaren heb ik vier jaar Management, Economie en Recht gestudeerd. Van die opleiding is mij weinig bijgebleven. En nee, niet alleen vanwege de alcoholinname tijdens mijn studietijd. Van recht en economie weet ik nog flarden: de balans, de winst- en verliesrekening, het arbeidsrecht en het bestuursrecht. Maar van management? Iets met de pyramide van Maslow? Of was dat bij psychologie? U begrijpt mijn punt. Wat doet een manager? Na vier jaar studie wist ik het ook niet.
Management komt van het Engelse: ‘to manage‘; in het Nederlands: ‘beheren‘. Een manager is dus letterlijk een beheerder. Iemand die de winkel (tijdelijk) beheert. Dat doe je in de regel voor een ander en dus met enige terughoudendheid. Een curator ‘beheert’ de financiën van zijn cliënt; een conciërge beheert het gebouw voor de eigenaar. De taak van de beheerder is behouden wat er al is, zonder grote veranderingen aan te brengen. De curator beheert mijn geld zodat ik mijn dagelijkse boodschappen kan betalen, niet om mij een rijk man maken. Een gebouwbeheerder zal een kapotte ruit laten repareren maar zal geen nieuwe aanbouw realiseren. Een manager bewaakt de bestaande situatie. De manager ‘managet’ de status quo.
“Vind je de verpleging niet leuk meer?“, vraag ik mijn vriendin’ s vriendin. “Ach jawel hoor, maar het blijft gewoon zorgen voor mensen: infusen prikken, stoma’s vervangen, even een praatje. Heel leuk allemaal, maar ben gewoon toe aan iets anders. Dit is en blijft toch altijd maar hetzelfde.” Maar als het werk toch altijd hetzelfde blijft, wat moet een manager dan managen? Juist! En dus wordt er een hoop onzin verzonnen, door de managers, om de noodzaak van de manager te verantwoorden. Wat voegen al die risicoanalyses, SWOT-analyses, protocollen en kwaliteitssystemen nu eigenlijk toe aan de daadwerkelijke zorg (of welk ander vakgebied dan ook)? Inderdaad, weinig. Het zijn slechts de uitwassen van een beroepsgroep die zichzelf met veel blabla in stand weet te houden.
Nederland stond ooit bekend als gidsland. We namen het voortouw in de homo-emancipatie, abortus en vrouwenrechten, euthanasie en het recht op zelfbeschikking, de liberalisering van softdrugs en verdere Europese samenwerking. “Das war einmal!“, zouden onze oosterburen zeggen. Vandaag de dag proberen we krampachtig vast te houden aan wat we al hebben. Visieloos beheren van de status quo is de norm geworden. Veel blabla zonder inhoud. We zijn een land van managers. En in dat land is Rutte de onbetwiste leider die we verdienen. De manager des vaderlands.
